Evlilik aslında birbirinden farklı iki insanın paylaşmaya başladığı yeni bir hayat dönemi olarak değerlendirilir. İnsan hayatındaki her değişim strese sebep olur ancak evlilik gibi köklü değişimlerin yeri daha bir farklı olmaktadır. Şöyle düşünün kültürel olarak aile yaşantısı olarak birbirinden farklı iki kişinin aynı evi aynı zaman ve mekanı paylaşmaya başlamaları hayatınızda ne kadar radikal bir değişimdir.

Evliliği oluşturan bireylerin iki farklı otobiyografi ile geldikleri bilinmektedir. Her ikisinin de bir araya gelmeden önce kendi ruh yapıları itibariyle getirdikleri farklı fikirleri ve inançları vardır. İçselleştirilmiş yakın bağlılıkla ilgili bir takım imajları vardır. Bu kişilerin kendi davranışları ve kişinin göstereceği davranışlar hakkındaki beklentileridir.

Evlilik sorunlarının altında yatan gizli güçleri görmek zor değildir, ama bu, uçurumun kıyısından aşağılara şöyle bir bakmak kadar ürperticidir. Evlilikteki boşluk, basit bir yorgunluk yüzünden değil, ayrıca alttan alta işleyen ve kaynakları saptanmamış gizli yıkıcı güçlerin ürünü; hayal kırıklıklarının, kuşkunun, düşmanlığın ve nefretin tohumlarını bereketli topraklar üzerine ekilmemesinden başka bir şey değildir. Bu güçleri, özellikle de kendi içimizdekileri bulup ortaya çıkarmaktan hoşlanmayız, çünkü onlar bizim için gizemli, anlaşılmaz şeylerdir.

Evlilik sorunlarına psikolojik bakış açısından yaklaşıp, irdelemeyi istiyorsak, araştırıp derinleştirmemiz gereken bilinçlenme, bu tür bir bilinçlenmedir. Ve temel psikolojik soru şu olacaktır: Eşten tiksinme nasıl ortaya çıkar? Bunlar, ister Kutsal Kitap’taki insanın günahkar olduğu yolundaki görüşleri kabul edelim, ister yarı deli olduğumuzu ileri süren Mark Twain’e inanalım ya da daha çağdaş terimlerle bunu bir nevroz olarak adlandıralım, bizim insan olarak sahip olduğumuzu bildiğimiz insanın doğal sınırlarından kaynaklanmaktadır. Ve bütün bu farklı görüşler tek bir istisna tanırlar: Kendimiz. Kafasında evlenme kararını evire çevire düşünen birisini duyan bir başkası, şunu soracaktır kendi kendine : Şu özellikleri sonunda geliştirecek adam mıyım ben? Uzun süre birlikte yan yana yaşamı dönemi boyunca, birtakım özürler - elbette evli insandaki özürler - ortaya çıkacaktır. Bu özürler, bir dağın tepesinden aşağı indikçe kendiliğinden büyüyen bir çığı harekete geçirirler. Eğer bir koca kendi bağımsızlığı yanılsamasına sığınmışsa, karısının ihtiyaç duyduğu ve bağlı olduğu düşüncesine karşı gizli bir hoşnutsuzlukla tepki gösterecektir. Buna karşılık olarak kadın, kocasındaki bastırılmış başkaldırı eğilimlerini sezecek ve onu kaybetme korkusuyla gizlenen bir kaygıyla tepki gösterecek ve içgüdüsel olarak bu kaygı, kocası üzerindeki isteklerinin artmasına yol açacaktır. Koca buna karşı aşırı bir duyarlılıkla ve savunmayla tepki gösterecek; buna karşılıklı tepkiler ta ki bentler yıkılıp da ortalığı sel basıncaya kadar dek sürüp gider, yine de ne kadın, ne de koca altta yatan tedirginliği, sinirliliği göremez. V e bardağı taşıran son damla, çok önemsiz bir olay olabilir. Evlilikle karşılaştırılınca fahişelik, kur yapma, geçici arkadaşlık ya da ilişki temelindeki geçici birliktelikler, yapısal olarak daha basittir, çünkü burada eşin kaba yanlarıyla sürtüşmeden kaçınmak, evliliğe oranla çok daha kolaydır.

Ayrıca genel insanlık özürlerimizden birisi de dış dünyada olduğu kadar iç dünyamızda da mutlak gerekenden daha büyük bir çaba ortaya koymayı sevmeyişimizdir. Yaşam boyu bir işi olan bir memur, genellikle çabasının çoğunu harcamaz. İşi şöyle ya da böyle güvencededir ve meslek sahibi biri hatta gündelikçi bir işçi kadar bile bir kariyer için rekabet edip savaşmak zorunda değildir. Psikolojik bakış açısından, yaşam boyu birlikteliği, bağlılığı, hatta cinsel işbirliğini destekleme yetkisinin, evlilik üzerine dayanılmaz bir yük yıktığını, evliliği işten çıkarılması olanaksız memur olayıyla öldürücü bir benzeşmeye iten büyük bir tehlikeden başka bir şey olmadığını kolayca görebiliriz. Evliliğe yönelik eğitim öylesine yetersizdir ki, birçoğumuz, aşık olmak lütfuna ulaştığımız zaman bile iyi bir evliliği ancak adım adım kurabileceğimizi bilmeyiz. Çünkü yasayla mutluluk arasındaki o derin uçuruma köprü olabilecek tek bir yol vardır. Bu, eşimiz üzerindeki isteklerimize karşı ruhsal alanda bir vazgeçme tutumu içerir.

Burada istek arzu anlamında değil, kazanılmış bir hak isteği anlamında kullanılmıştır. Bu genel güçlüklere ek olarak her bireysel durumda farklı ortaya çıkış sıklığı, niteliği ve yoğunluğu bulunan daha kişisel güçlüklerin varlığı da söz konusudur. İşte burada sevginin yaralanıp nefretin doğduğu bir sayısız tuzaklar zinciriyle karşı karşıyayızdır. Bütün bunların sayılıp dökülmesinin, tanımlanması bize birşey kazandırmaz. Belki de olayları birkaç genel grupta toplayıp öyle ele almak daha yararlı olacaktır.

Sayfa-2 | Sayfa-3